Wat staat er in de Yijing?

De hexagrammen

De kern van de Yijing wordt gevormd door de vierenzestig hexagrammen. Deze zijn meer dan stapeltjes van zes lijnen, elk hexagram is een wereld op zich met elementen die die wereld vormgeven. Zo kunnen we een hexagram opsplitsen in twee stukjes van elk drie lijnen, de zogenaamde trigrammen, en elk trigram heeft zijn eigen specifieke betekenis.

De acht trigrammen

Dit trigram is het trigram ‘De Hemel’. Het is de vader van de andere trigrammen. Het bestaat uit drie hele yanglijnen. Dit trigram staat voor de creatieve, scheppende kracht in het universum. Het staat voor beweging, het lichte, heldere, de zon, actie. Feitelijk kan alles wat ontstaat en groeit geschaard worden onder dit trigram. Ook het geestelijke, het spirituele, valt hier onder.
Dit is het trigram ‘De Aarde’. Het is de moeder van de andere trigrammen, en bestaat uit drie yinlijnen. Staat het trigram De Hemel voor het scheppende, dit trigram geeft de ruimte om te scheppen, want zonder die ruimte kan er niets ontstaan. Het is het materiaal waaruit gecreëerd wordt. Het is het tastbare, het donkere, het zware, de maan, niet-actie. Alles wat niets doet maar laat doen, kan geschaard worden onder dit trigram.
Het trigram ‘De Donder’ heeft een staartje van z’n vader, De Hemel. Ook de Donder staat voor actie, maar dan voor de heftige actie, de actie die hard en eenmalig is. Staat De Hemel voor een continue stroom van creativiteit, bij De Donder is die creativiteit eenmalig maar wel op volle kracht aanwezig. Daarmee staat De Donder dan ook voor de inspiratie, de plotselinge aanzet die niet genegeerd kan worden. Het is het scheppen van de grote lijnen, het ruwe beeld.
‘De Wind’ is het tegenovergestelde van De Donder. Staat De Donder voor heftige, eenmalige actie, De Wind staat voor kleine, rustige, maar continue stapjes. Daarmee is dit trigram het beeld van doorzettingskracht, en het geduld wat daarmee gepaard gaat. Ook staat het voor uitwisseling, communicatie, en aandacht voor details.
Dit trigram is de uitbeelding van Het Stromende Water. Het is een yanglijn die is ingesloten tussen twee yinlijnen. Hieruit ontstaat het beeld van kracht die niet doelgericht is maar zich laat leiden, net als een rivier zich laat leiden door zijn oevers. Het is een destructieve kracht, en daarom staat Het Water voor gevaar, risico’s en bedreigingen. Uit de niet-doelgerichte energie die dit trigram uitbeeldt, kunnen psychische depressies ontstaan. Het trigram geeft echter ook aan hoe deze overwonnen kunnen worden: door als water mee te stromen en je niet te verzetten.
Tegenover Het Water vinden we Het Vuur. Zoals water altijd de diepte zoekt, zo zoekt Het Vuur de hoogte: het laait op, maar is toch gebonden aan zijn bron en kan daar niet van losraken zonder zelf uit te doven. Daarom staat Vuur voor afhankelijkheid, gehechtheid, maar ook voor inzicht, kennis en het zien van de waarheid. Vuur verteert dat waaraan het gehecht is, en kan daarom nooit lang gehecht blijven, het zal dan op zoek moeten naar een nieuwe bron. Het Chinese schriftteken voor dit trigram betekent tegenwoordig ‘afscheiden van’, ‘separeren’. In de Yijing betekent het het tegenovergestelde. Hierdoor wordt Het Vuur een zeer boeddhistisch trigram, waarbij gehecht-zijn en onthechting belangrijk zijn: waar afhankelijkheid is zal onvermijdelijk onafhankelijkheid moeten volgen.
Het trigram ‘De Berg’ is een introvert trigram. Het is gesloten naar buiten toe (de bovenste lijn), maar heeft een rijke innerlijke wereld. De Berg staat voor rust, meditatie, naar binnen keren, processen tegenhouden en stoppen. De Berg stelt grenzen, maakt dingen concreet en tastbaar. Dit trigram is conservatief, behoudend (ook letterlijk), en sluit af wat tot een einde is gebracht. Het kan ook stagnatie betekenen, een hindernis om vooruit te komen.
Het trigram ‘Het Meer’ is extravert: het uit zich makkelijk, is vrolijk en laat zien wat het in zich heeft. Het Meer staat dan ook voor plezier, al het positieve in het leven, het zorgeloze en naïviteit. Het Meer kent echter geen stroming, en kan daarom snel vertroebelen. Vernieuwing zal van buitenaf moeten komen, en het Meer moet dit zelf stimuleren. Gebeurt dit niet, dan neigt het naar depressiviteit, en deze depressies zijn moeilijker op te lossen dan de depressies die bij Het Stromende Water horen.

Dit zijn de acht trigrammen, en ze worden doorgaans beschouwd als de belangrijkste bouwstenen van een hexagram. Maar ook elke lijn van een hexagram heeft zijn eigen waarde. Het op deze en andere manieren analyseren van een hexagram is een hulpmiddel om het antwoord van de Yijing snel en toch zinvol duiden. Als je weet wat de betekenis is van een hexagram, dan wordt het duiden van de bijgevoegde tekst makkelijker, want hexagram en tekst vullen elkaar aan als yin en yang.

De tekst
In de Yijing worden de hexagrammen vergezeld van cryptische stukken tekst, die uitgesproken Chinese symboliek bevatten. We hebben Het Oordeel, wat traditioneel wordt toegeschreven aan koning Wen, en een tekst bij elke lijn van het hexagram, welke wordt toegeschreven aan de hertog van Zhou. Elk hexagram bevat dus zeven stukken tekst, met uitzondering van hexagram een en twee, die elk nog een extra toevoeging hebben. In totaal hebben we dan (64 × 7) + 2 = 450 stukken tekst. 9 × 50 = 450, en deze twee getallen zijn belangrijk in de Chinese filosofie en numerologie. Zij vormen zogezegd de grondslag voor de Chinese visie op de kosmos, en we komen ze vaak tegen bij veel Chinese mantische technieken. 

Volgens de oude legenden uit China zijn de hexagrammen, ontworpen door de mythische keizer Fu Xi. Later heeft koning Wen, wiens roem in de Chinese geschiedenis ongeëvenaard is, hier de Oordelen bijgevoegd: korte stukken tekst welke in symbolische begrippen vertellen wat in de gegeven situatie goed is en wat niet. Zijn vierde zoon, de Hertog van Zhou, heeft daar later de lijnteksten aan toegevoegd.

Voorbeelden
De hexagrammen bevatten strakke systemen, zoals de trigrammen en de lijnen, maar de tekst biedt niet dat soort handvatten. Hoewel er vaste begrippen in voorkomen waarvan het zeker de moeite waard is de achtergrond te kennen, is er geen richtlijn aan te bieden waarmee de tekst van de Yijing in een keer valt te doorgronden. Een voorbeeld van typische Yijingtekst is bijvoorbeeld het Oordeel van hexagram 2:

Het Ontvangende bewerkt verheven welslagen,
Bevorderend door de standvastigheid van een merrie.
Heeft de edele iets te ondernemen en wil hij vooruit,
Dan verdwaalt hij; volgt hij, dan vindt hij leiding.
Bevorderlijk is het, in het Westen en Zuiden vrienden te vinden,
In het Oosten en Noorden vrienden te ontberen.
Rustige standvastigheid brengt heil!

 Of de eerste lijn van hexagram 36:

Verduistering van het licht in de vlucht:
Hij laat zijn vleugels zakken.
De edele op zijn zwerftocht eet drie dagen niets.
Maar hij heeft een plaats, waar hij heen kan gaan.
De waard heeft wat op hem te zeggen.

Plichtsgetrouwe studie is hierbij het advies, wil je vertrouwd raken met het taalgebruik van het boek. Gelukkig zijn er ook boeken die je op weg helpen de Yijing in zijn geheel te doorgronden.

De Tien Vleugels
Naast de basistekst is er nog een toelichting met de naam ‘De Tien Vleugels’. Deze Vleugels hebben een belangrijke rol gespeeld in de Chinese filosofie, zij definieert belangrijke begrippen als yin en yang, het Dao, en geeft belangrijke achtergronden over het gebruik en de werking van de Yijing. Zonder de Tien Vleugels zou de Yijing een raadselachtig boek zijn gebleven, een stuurloos schip zonder een duidelijke koers. De Tien Vleugels geven je een stuur maar ook een kompas, waarmee je de Yijing een richting kan geven.

Reacties zijn gesloten.